Formaldehyde là gì? Sự thật về chất độc hại có trong nội thất mới

Formaldehyde là chất gây mùi hắc quen thuộc trong nội thất mới, quần áo mới, sơn tường và không khí trong các căn phòng vừa hoàn thiện. Ít ai biết rằng đây là hóa chất có thể gây kích ứng mạnh và được xếp vào nhóm có khả năng gây ung thư khi tiếp xúc lâu dài. Vậy mùi hắc này thật sự là gì và cách xử lý như thế nào là an toàn. Hãy cùng iCHARM tìm hiểu chi tiết!

Formaldehyde là gì?

Formaldehyde là gì? Formaldehyde (còn gọi là methanal) là một hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOCs) có công thức hóa học là CH2O. Nói một cách đơn giản nó là chất khí không màu nhưng có mùi hắc, cay và rất khó chịu. Chất này được dùng rộng rãi trong sản xuất gỗ công nghiệp (MDF, HDF, ván ép, gỗ dán…). Và nhiều loại vật liệu khác như keo dán, sơn, chất bảo quản trong mỹ phẩm, chất chống nhăn trong ngành may mặc…

Điều đáng lo ngại nhất là formaldehyde không chỉ “tồn tại một lần rồi hết” mà còn liên tục bốc hơi từ nội thất mới hàng ngày, hàng tháng. Nếu không được xử lý đúng cách, hợp chất này sẽ tích tụ trong không gian sống, âm thầm gây hại cho sức khỏe từng ngày.

Vì sao formaldehyde lại độc hại?

Kích ứng hệ hô hấp

Khi hít vào, formaldehyde tấn công trực tiếp vào niêm mạc mũi, họng và phổi. Nó kích hoạt các dây thần kinh gây ra cảm giác châm chích, cay xè, khó thở và ho dai dẳng.

Đối với những người có tiền sử hen suyễn, hợp chất này có thể khiến tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn, gây ra cơn co thắt phế quản.

Kích ứng và dị ứng da

Nhiều người nhạy cảm với formaldehyde có thể gặp tình trạng ngứa, đỏ hoặc phát ban khi tiếp xúc trực tiếp với sản phẩm chứa chất này. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, tiếp xúc lâu dài có thể dẫn đến hình thành mụn nước trên da.

Nếu dính vào mắt, nó gây kích ứng mạnh cho màng kết mạc. Dẫn đến đỏ mắt và chảy nước mắt không kiểm soát.

Nguy cơ gây ung thư

Yếu tố khiến formaldehyde trở thành mối đe dọa lớn nhất là việc Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) xếp vào Nhóm 1 – Chất gây ung thư ở người. Hợp chất này phá vỡ DNA trong tế bào niêm mạc, làm hỏng các cơ chế kiểm soát tăng trưởng tế bào.

Việc phơi nhiễm lâu dài dẫn đến việc gia tăng nguy cơ mắc ung thư vòm họng và ung thư bạch cầu (leukemia). Đặc biệt là ở những người làm việc trong môi trường công nghiệp tiếp xúc trực tiếp.

Cơ chế giải độc của cơ thể bị quá tải

Khi formaldehyde xâm nhập, cơ thể sẽ cố gắng phân giải nó thành các chất ít độc hơn, chủ yếu là Axit Formic (Formic Acid). Tuy nhiên, khi nồng độ hợp chất này trong không khí quá cao hoặc thời gian phơi nhiễm kéo dài, cơ chế giải độc của cơ thể sẽ bị quá tải. Dẫn đến các triệu chứng mãn tính như mệt mỏi, mất tập trung, đau đầu kinh niên và suy giảm trí nhớ.

Nguy hiểm với trẻ em và phụ nữ mang thai

Trẻ em và phụ nữ mang thai là những đối tượng nhạy cảm hơn với formaldehyde. Trẻ em tiếp xúc với hợp chất này có thể gặp các vấn đề phát triển và học tập. Nó cũng có thể gây ra nguy cơ dị tật bẩm sinh và các vấn đề sức khỏe khác cho thai nhi.

Vì sao nội thất mới thường có formaldehyde?

Khi bước vào phòng mới sơn hoặc nhà mới mua nội thất, nếu bạn cảm thấy mùi hắc nồng, cay mắt, khó thở và không khí bí ngột. Đó chính là bằng chứng rõ ràng nhất từ sự hiện diện của formaldehyde.

Gỗ công nghiệp

Để sản xuất các loại gỗ công nghiệp như MDF, HDF, MFC hay ván ép, nhà sản xuất bắt buộc phải sử dụng các loại keo kết dính mạnh mẽ. Phổ biến nhất là keo Urea-Formaldehyde (UF) và Phenol-Formaldehyde (PF). Trong khi đó formaldehyde là thành phần chính của các loại keo này.

Sơn tường và vecni

Dù không phải tất cả các loại sơn đều độc hại, nhưng những loại sơn rẻ tiền hoặc không đạt chuẩn thường chứa một lượng hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOCs) rất cao, trong đó có formaldehyde.

Nệm, sofa, rèm cửa và đồ dệt may

Không chỉ giới hạn ở đồ gỗ, hợp chất này còn được sử dụng để xử lý vải vóc trong ngành công nghiệp dệt may. Giúp vải có khả năng chống nhăn, chống nấm mốc khi vận chuyển và lưu kho. Đồng thời tăng độ bền màu của sản phẩm.

Keo dán gạch và chất chống thấm

Nhiều loại keo dán gạch và chất chống thấm cũng có thể chứa hợp chất này dưới dạng phụ gia để tăng cường độ bám dính và khả năng chống ẩm. Điều này có nghĩa là ngay cả khi bạn không nghĩ đến việc sử dụng các sản phẩm này, formaldehyde vẫn có thể âm thầm lén lút xuất hiện trong không gian sống của bạn.

Cách khử mùi formaldehyde là gì?

Thông gió

Đây là cách đơn giản, miễn phí và hiệu quả nhất để giảm nồng độ hợp chất này, đặc biệt trong những tháng đầu sau khi hoàn thiện. Bất cứ khi nào thời tiết cho phép, hãy mở tất cả cửa sổ để tạo ra sự lưu thông không khí mạnh mẽ.

Nếu có điều kiện, bạn nên sử dụng quạt thông gió và đặt quạt hướng ra ngoài để đẩy không khí cũ ra khỏi phòng. Đồng thời kích hoạt quạt thông gió trong nhà bếp và nhà vệ sinh để tăng cường trao đổi khí.

Sử dụng thiết bị lọc không khí

Đối với những không gian kín hoặc cần kiểm soát chất lượng không khí chặt chẽ, máy lọc là giải pháp không thể thiếu. Khi chọn máy lọc, hãy tìm loại có màng lọc than hoạt tính chất lượng cao. Than hoạt tính có cấu trúc xốp đặc biệt, giúp hấp thụ và giữ lại các phân tử khí độc như formaldehyde, khác với màng lọc HEPA chỉ lọc bụi.

Một số máy lọc cao cấp còn sử dụng công nghệ như Plasma, Ion (Ion âm/Plasma Ion) hoặc PCO (Oxy hóa quang xúc tác) để phân hủy formaldehyde thành các chất vô hại, giúp xử lý triệt để hơn.

Xử lý bề mặt và chất đệm

Đối với gỗ công nghiệp hoặc các bề mặt đã hoàn thiện, bạn có thể dùng sơn phủ gốc nước hoặc phủ một lớp chất bịt kín formaldehyde chuyên dụng để ngăn chặn chất độc bay hơi. Còn quần áo, rèm cửa, hoặc vỏ bọc mới nên được giặt sạch bằng nước ấm trước khi sử dụng để loại bỏ formaldehyde.

Sử dụng tinh dầu nguyên chất

Tinh dầu nguyên chất là một giải pháp hỗ trợ tuyệt vời để cải thiện không khí. Mặc dù tinh dầu không thể loại bỏ formaldehyde triệt để, nhưng lại giúp át đi mùi hắc nồng khó chịu và tạo ra hương thơm dễ chịu. Các mùi như tinh dầu bạc hà, ngọc lan tây, sả chanh, hay gỗ đàn hương còn hỗ trợ thư giãn và giảm stress do phải sinh hoạt trong môi trường bí bách.

Trồng cây xanh

Một số loại cây trồng không chỉ làm đẹp không gian mà còn có khả năng “hút” formaldehyde và các VOCs khác như cây lưỡi hổ, cây thường xuân hay cây phất dụ. Tuy nhiên cây xanh chỉ hỗ trợ giảm một phần nhỏ, không nên quá phụ thuộc vào cây mà bỏ qua việc thông gió.

Lựa chọn sản phẩm an toàn

Khi mua sắm đồ nội thất, hãy tìm kiếm các sản phẩm có chứng nhận không chứa formaldehyde. Như tiêu chuẩn CARB (California Air Resources Board) hoặc EPA (Environmental Protection Agency). Hoặc chọn các sản phẩm làm từ gỗ tự nhiên thay vì gỗ công nghiệp sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ phát thải formaldehyde.

Formaldehyde không chỉ là khái niệm hóa học khô khan, mà là một vấn đề ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe gia đình bạn mỗi ngày. Hiểu đúng về hợp chất này sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc xử lý đúng cách, từ đó giữ cho không gian sống an toàn hơn.